Telnet là gì? Khám phá chi tiết về giao thức Telnet

Bạn đã từng nghe đến Telnet nhưng không chắc nó là gì hay cách nó hoạt động? Trong thế giới kết nối mạng ngày nay, Telnet từng là một công cụ quan trọng để quản lý thiết bị từ xa. Bài viết này, Antidetect Browser Hidemyacc sẽ giải đáp mọi thắc mắc của bạn về Telnet là gì, cách hoạt động, đến ứng dụng thực tế và những hạn chế của nó!

1. Telnet là gì?

Telnet (viết tắt của Teletype Network) là một giao thức mạng cho phép kết nối từ xa giữa các thiết bị trong cùng một mạng hoặc qua Internet. Giao thức này được sử dụng để truy cập vào các dịch vụ từ xa như terminal, shell, hay giao diện dòng lệnh (CLI) của các thiết bị mạng.

Telnet đã đóng vai trò quan trọng trong lịch sử phát triển của Internet, tạo tiền đề cho sự ra đời của các giao thức hiện đại hơn như SSH.

2. Lịch sử hình thành của Telnet

Telnet ra đời vào năm 1969, trong thời kỳ đầu của mạng ARPANET – tiền thân của Internet ngày nay. Được thiết kế để cung cấp giao diện dòng lệnh từ xa, Telnet cho phép người dùng đăng nhập vào máy chủ hoặc thiết bị mạng cách xa hàng nghìn kilomet.

Theo tài liệu từ Internet Engineering Task Force (IETF), Telnet sử dụng giao thức TCP/IP để truyền dữ liệu, đánh dấu bước ngoặt trong việc kết nối mạng diện rộng.

>>>XEM THÊM: WLAN là gì? WLAN Và WiFi Có Giống Nhau Không?

3. Cấu trúc và hoạt động của Telnet

Biết được Telnet là gì, lịch sử hình thành Telnet thì tiếp theo sẽ tìm hiểu về Telnet hoạt động theo mô hình client-server:

Client: Thiết bị người dùng gửi yêu cầu kết nối (thường qua phần mềm Telnet).
Server: Máy chủ từ xa chấp nhận kết nối và phản hồi lệnh.

Quá trình bắt đầu khi client gửi yêu cầu đến server qua cổng 23 (mặc định của Telnet). Sau khi xác thực (nếu có), người dùng có thể nhập lệnh trực tiếp như đang ngồi trước máy chủ. Điểm đặc biệt? Telnet truyền dữ liệu dưới dạng văn bản thô (plain text), không mã hóa – điều này vừa đơn giản nhưng cũng là nhược điểm lớn.

>>>THAM KHẢO THÊM: Postman Là Gì? Tìm Hiểu Công Cụ Kiểm Tra API Hàng Đầu

4. Tính năng nổi trội của Telnet

Telnet mang đến một số tính năng nổi bật:

Quản lý từ xa: Điều khiển router, switch, hoặc server mà không cần có mặt tại chỗ.
Kiểm tra kết nối: Dùng để kiểm tra cổng mạng hoặc trạng thái thiết bị.
Đơn giản: Không yêu cầu phần mềm phức tạp, chỉ cần dòng lệnh.

Trong thực tế, tôi từng thấy một quản trị viên mạng sử dụng Telnet để cấu hình router từ xa trong vài phút – điều mà mạng có dây khó làm được vào thời điểm đó.

5. Nhược điểm của Telnet và giải pháp thay thế

Dù hữu ích, Telnet có lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng: dữ liệu không được mã hóa, khiến thông tin như mật khẩu dễ bị chặn bởi tin tặc. Một báo cáo từ Cisco năm 2020 chỉ ra rằng các cuộc tấn công "man-in-the-middle" nhắm vào Telnet vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể.

Giải pháp thay thế? SSH (Secure Shell) ra đời, cung cấp mã hóa mạnh mẽ và bảo mật vượt trội, dần thay thế Telnet trong hầu hết các ứng dụng.

6. So sánh Telnet và SSH

Tiêu chí	Telnet	SSH
Bảo mật	Không mã hóa	Mã hóa toàn bộ dữ liệu
Xác thực	Cơ bản (tên/mật khẩu)	Hỗ trợ khóa công khai
Ứng dụng	Quản lý đơn giản	Quản lý an toàn, phức tạp

SSH rõ ràng vượt trội về bảo mật, nhưng Telnet vẫn được dùng trong môi trường không yêu cầu bảo mật cao.

>>>XEM THÊM: Port 443 là gì? Tìm hiểu chức năng và cách sử dụng Port 443

7. Cách cài đặt Telnet

Trên Windows

Mở Control Panel > Programs > Turn Windows features on or off.

Kích hoạt "Telnet Client" và nhấn OK.
Gõ telnet [địa chỉ IP] [cổng] trong Command Prompt.

Trên Linux/Mac

Mở Terminal.
Gõ telnet [địa chỉ IP] [cổng].

Hãy thử kết nối đến router gia đình bạn – chỉ cần biết IP và cổng!

8. Top các lệnh Telnet quan trọng nhất

Dưới đây là một số lệnh Unix/Linux phổ biến mà các quản trị viên web thường dùng qua SSH (giao thức bảo mật thay thế Telnet):

cd: Chuyển đổi giữa các thư mục (ví dụ: cd folder), tương tự lệnh trong DOS.
pwd: Hiển thị vị trí hiện tại của bạn, cho biết bạn đang ở thư mục nào.
ls: Liệt kê các tệp trong thư mục, hỗ trợ tùy chọn như: ls -a (hiển thị cả tệp ẩn), ls -l (dạng danh sách chi tiết), hoặc ls -la (kết hợp cả hai).
cat: Xem nội dung tệp (ví dụ: cat file.txt).
mkdir: Tạo thư mục mới (ví dụ: mkdir new_folder).
rmdir: Xóa thư mục rỗng (ví dụ: rmdir folder).
cp: Sao chép tệp hoặc thư mục (ví dụ: cp file.txt new_file.txt).
mv: Di chuyển hoặc đổi tên tệp/thư mục (ví dụ: mv file.txt new_name.txt).
rm: Xóa tệp hoặc thư mục (ví dụ: rm file.txt, rm -rf folder để xóa cả thư mục có nội dung).
grep: Tìm kiếm từ hoặc chuỗi trong tệp (ví dụ: grep "viet" file.php).
tar: Nén hoặc giải nén tệp (ví dụ: tar -xvf files.tar để giải nén).
zip: Nén tệp/thư mục thành định dạng .zip (ví dụ: zip backup.zip file.php).
unzip: Giải nén tệp .zip (ví dụ: unzip -aL file.zip).

Các lệnh này giúp quản lý hệ thống hiệu quả hơn khi làm việc từ xa qua SSH!

Trên đây là toàn bộ thông tin về Telnet là gì – giao thức tiên phong xuất hiện cùng Internet được tổng hợp từ Hidemyacc. Tuy nhiên, so với các giao thức hiện đại, Telnet bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt về bảo mật. Dù vậy, nếu cần kết nối mạng từ xa, bạn có thể chọn các giao thức thay thế đã đề cập để đáp ứng nhu cầu một cách an toàn và hiệu quả hơn.

>>>THAM KHẢO THÊM: Cổng Port là gì? Chức năng và cách phân loại chính xác